Öteki Dünya - Ay Devletleri ve İmparatorlukları

Öteki Dünya Ay Devletleri ve İmparatorlukları - L'Autre Monde ou les États et Empires de la Lune
Savinien Cyrano de Bergerac
Çeviren: Mustafa Demirkan
Yapı Kredi Yayınları
Nisan 2012 (1. basım) 
106 sayfa


Cyrano de Bergerac'ın kitabı Öteki Dünya Ay Devletleri ve İmparatorlukları 1600'lerin ortalarında yazılmış, ancak yazarın ölümünden sonra yayımlanmış. Takip eden yüzyıllarda yazılan birçok bilimkurgu kitabı gibi, bu kitap da döneminin eleştirisini yaparken daha özgür olmak için kendine mekan olarak uzak diyarları seçmiş. Öteki Dünya, kendisinden yüz yıl kadar sonra yazılan Mikromegas'ı anımsattı bana. Bugün sahip olduğumuz bilimsel bilgiden o kadar uzak zamanlarda yazılmışlar ki, neredeyse masal gibi geliyor yarattıkları bilim kurgu.

Öteki Dünya, Cyrano'yu ve kitabı anlatan, Mustafa Demirkan'ın kaleme aldığı bir giriş yazısıyla başlıyor; biraz uzunca ama mutlaka okunması gereken bir yazı bu, kitabın yazıldığı dönemi ve kitabın öngörülerini özetleyen iyi bir başlangıç. Fakat, bu yazının başlarında bir matematik problemi var, ya da ben bir şeyleri yanlış anladım. #direnmatematik (Bkz: yandaki fotoğraf)

Kitap, astronomi hakkında konuşan bir grup insanın tartışması ile başlıyor; içlerinden biri kendi savını kanıtlamak için Ay'a ulaşmaya karar veriyor ve "güneşin çiyleri çeken ısısı"ndan faydalanarak yükselmeye çalışıyor. Bu işe yaramayınca, tesadüflerin de yardımı ile "hayvanların iliklerini emen dolunay" sayesinde Ay'a ulaşıyor; orada bambaşka bir medeniyetle karşılaşıyor.

Ay'da adeta cenneti tanımlayan Cyrano, Prometheus'un aslında Adem olduğuna varan mitolojik benzetmeler ve tanımlardan bol bol yararlanmış. Ay'da yarattığı hayalî devletler ve insanlar aracılığıyla siyaset, sosyoloji, teoloji eleştirileri yapan Cyrano, kitabı tanrının varlığı üzerine bir tartışmayla bitirmiş. Dönemin bilim felsefesine güzel bir özet olmuş, keyifli bir kitap! (Okurken not aldığım birkaç cümleyi paylaşmadan gidemeyeceğim.)

Savaş üzerine:

"Eğer her iki taraf da aynı haklara sahip iseler oldukları gibi dursunlar veya sahip olmak istedikleri kent ya da eyalet için bir el papaz kaçtı oynasınlar. Bununla birlikte dört milyon adamın kafasını patlatırken onlar makamlarında bu zavallıların katliamı hakkında dalga geçebiliyorlar."

Düşünce özgürlüğü:

"Bu adamı, bu maymunu ya da bu papağanı, geldiği Ay'ın dünya olduğunu söylediği için mahkûm edemezsiniz; zira ister insan olsun, isterse Ay'dan da gelmesin, her insan özgür olduğuna göre, dilediğini hayal etmek hakkı da yok mudur?"

Kutsal yaratılış kavramı:

"Bizi durduran ilk engel, dünyanın ebediyetidir; insan zekâsı bunu kavrayacak kadar güçlü ve o kadar güzel, o kadar düzenli bu büyük evrenin kendi kendine oluştuğunu hayal edebilecek yetenekte olmadığı için, insanlar 'Yaratılış'a başvurmuşlardır."

 * 2013 yaz okuma etkinliği için, 150 sayfadan kısa bir kitap. 5 puan!