Ötekiler Arasında

Ötekiler Arasında - Among Others

Jo Walton

Çeviren: M. İhsan Tatari

İthaki Yayınları

Kasım 2013 (2. basım)
381 sayfa

Ötekiler Arasında'yı, Twitter'da bana öneren bir bilim kurgu-sever sayesinde duydum fakat "periler..." deyince durakladım, hafifçe burun kıvırdım, bir ara bakarım diyerek zihnimin gerilerine attım. Sonra, M. İhsan Tatari'nin çeviri macerasını okudum ve kitabı okumam gerektiğine karar verip kitapçıma rica ettim, benim için getirdi kitabı. Hemen okudum, çok keyif aldım. Önce bunları anlatıyorum ki, benim gibi ön yargılı yaklaşmayın kitaba, aklınıza Pinokyo'daki peri ya da Tinkerbell gibi kanatlı, minik masal yaratıkları gelmesin.

Ötekiler Arasında'yı okurken, neredeyse kesintisiz bir gülümseme ve mutluluk hissi yaşadım. Nasıl anlatayım? Yumuşak bir battaniyenin altında sıcak çikolata içerken çizgi film izlemek gibi, çok huzurlu, sakin bir keyif verdi kitap. (Bir daha betimleme yapmaya kalkışmasam daha iyi olacağını fark ettim bu arada.) Diğer yandan, bilim kurgu ve fantastik edebiyata özel bir ilginiz yoksa kitap zaman zaman sıkıcı gelecektir çünkü kitap boyunca onlarca yazara ve kitaba göndermeler var. Elbette, bilim kurgu seviyorsanız bütün bu isimler geçidi (geçit derken: kortej, resmi geçit, fener alayı.... gibi bir şey, aradığım sözün ne olduğunu bulamadım.) kitabın verdiği keyfi artırıyor. Okuduğum kitapların adı geçtiğinde "Ayy!" diye sevinip, henüz okumadığım kitapları not alacak yer aradım; sonunda fark ettim ki, kitabın sonuna bir liste eklemişler ve hatta Türkiye'de yayımlanan kitapların hangi yayınevinden çıktığını yazmayı da ihmal etmemişler. Alınması ve okunması gereken kitaplar listeme yaptıkları katkılardan dolayı İthaki'ye ve M. İhsan Tatari'ye teşekkürlerimi sunarım!

Tamamen laf kalabalığı olan iki paragraftan sonra, kitabın kendisine gelirsek... Ötekiler Arasında; Nebula, Hugo ve BFS ödüllerini toplamış, hatta Ursula K. LeGuin'den övgü almış bir kitap. Roman, Galler'de yaşayan ikiz kız kardeşler Morwenna ve Morganna'nın bir kömür fabrikasını kapatmak için yaptıkları büyü ile başlıyor. Hemen ardından dört yıl ileriye gidiyor ve kardeşi öldükten sonra deli annesinden kaçan Mor'un (ya da Mori) günlüğünü okumaya başlıyoruz.

"Her ikimize de Mo veya Mor derlerdi."
"İyi de sizi birbirinizden nasıl ayırt ediyorlardı?" Bana bakmıyordu, bir başka sigara yaktı.
"Edemiyorlardı." Kendi kendime gülümsedim.

Kimsenin birbirinden ayırt edemediği Mor kardeşler (detaylarını bilmediğimiz büyülü bir savaşta) annelerini durdurmaya çalışmışlar; bu sırada kardeşlerden biri ölmüş, hayatta kalan kardeş ise bacağı sakatlanarak kurtulmuş. Mori, annesinden kaçtıktan sonra hiç görmediği babasının yanına gönderilmiş; çünkü (devletin gözünde) hiç tanımadığınız bir baba, yanında büyüdüğünüz teyzeniz ve dedenizden daha yakındır.

Tüm dünyası kitaplar (özellikle de bilim kurgu ve fantastik kitaplar) olan Mori; perileri görebiliyor, büyü yapabiliyor ve bütün bunların sonucu olarak çevresinde anlaşabileceği çok fazla insan yok. (Perileri göremeyen, büyü yapamayan ama yine de -hiç olmazsa- bilim kurgudan bahsedebileceğim birkaç arkadaşı ancak internetten bulan ben, Mori'yi epey iyi anlıyorum.) Kütüphaneci Bayan Carroll'ın dediği gibi:

"Sana anlam ifade eden şeyler hakkında diğer insanlarla çok fazla konuşma fırsatı bulamıyorsun, değil mi?"

Mori'nin babası Daniel, çok zengin olan üç ablası ile yaşıyor ve o da bilim kurgu seviyor. Halaları Mori'yi bir yatılı okula gönderdikten sonra, babası ile olan buluşmaları ya da mektuplaşmalarında genellikle kitaplardan bahsediyorlar. Bu arada Mori, hem anne tarafından, hem baba tarafından ailesini uzun uzun anlatıyor günlüğünde. Bu soy ağacı anlatımı sıkıcı ve gereksiz gelebilir belki; bana kendi akrabalık ilişkilerimi hatırlattığı için okurken gülmekten kendimi alamadım. (En yakın arkadaşlarımdan olan bazı kuzenlerimin soy ağacımın kaçıncı dalından kuzenim olduğunu anlatmak çok zor olabiliyor. "Çok yakın akrabayız, kardeş sayılırız. Onun dedesiyle benim babaannem kardeş torunları oluyor. Çok yakın işte, ne var?!")

Kitap delisi, büyü yapabilen, topal bir kız olarak "ötekiler"den farklı olsa da, 15 yaşındaki Mori diğer kızlar gibi büyüyor, kendini tanıyor, cinselliği keşfediyor, arkadaşlar edinip normal bir genç kız gibi davranmaya çalışıyor. Kitap boyunca süren bir dinginlik var fakat (bence) sıkıcı bir hal almıyor bu dinginlik. Mori bir anda Vakıf'taki Katır'dan bahsetmeye başlayabiliyor; ya da bir karass bulmak için büyü yapmaya kalkışıyor, sonra da büyünün ahlaki yönünü irdeleyip günler süren bir pişmanlığa dalıyor.

Mori'nin okula alışma çabası, kütüphanede geçirdiği saatler, katıldığı kitap kulübündeki tartışmalar gibi çok sıradan olaylar; perilerle olan diyalogları, annesinin kötülüğüne karşı yaptığı savunma büyüleri, ölüler için açılan kapı gibi fantastik ögelerle iç içe geçiyor kitapta. Sonunda, kitap başladığı yerde, Galler'in mistik arazisinde; birazcık yükselen temponun ardından sakince bitiyor. Kitap boyunca anlam veremediğim ("Neden böyle oldu ki şimdi?" diye kaşlarımı kaldırdığım) tek yer, ensest konusuna uzanan birkaç satır oldu. En başta dediğim gibi, kitap boyunca bahsi geçen eserlere aşina değilseniz, Ötekiler Arasında biraz sıkıcı gelebilir; yine de büyü ve perilerin günlük hayatın içine böyle güzel yerleştirildiği bir kitap okumamıştım sanırım.

"Eğer kitapları yeterince seviyorsanız onlar da sizi sever."