Asimov / Ben, Robot

Kapısından içeri girdiğimde "Hoş geldiniz Setenay Hanım, bakın bunlar geldi" diyerek, baskısı tükenmiş üç Asimov kitabını ortaya çıkaran bir kitapçım var. Bütçe düşmanı, cüzdan zararlısı, mutluluk sebebi! Kitapları elime alıp, bulduğum ilk kalemle kapaklarına adımı yazdım ki, tam da o sırada başka bir Asimov hayranı gelirse, hak iddia edebileyim: "Benim oldu bu kitaplar, bak, adım yazıyor üzerinde!"

Evet efendim, dün yine Aşiyan Sahaf'a gittim, on dakikadan fazla kalmak niyetinde değildim ama sanırım iki saatimi orada çay içip sohbet ederek geçirdim. Faruk Bey ve edebiyat öğrencisi iki müşterisiyle Faust'tan girdik, ideolojiden çıktık, oradan Nazım'a uğradık, son anda "bayan değil, kadın" dedik; Üç Robot Yasası'nı, Sonsuzun Tohumları'nı ve Uzayın Bekçileri'ni aldım, çıktım. Tam da, Ben, Robot'u okumuştum, hemen arkasından Üç Robot Yasası'na başladım, süper oldu. Buradan da konuyu bağladığımıza göre, gelelim kitaba:

Üç Robot Yasası

1. Bir robot, bir insana zarar veremez. Ya da hareketsiz kalarak bir insanın zarar görmesine neden olamaz.
2. Bir robot, insanların verdikleri emirlere uymak zorundadır. Ancak bu tür emirler Birinci Yasayla çeliştiği zaman durum değişir.
3. Bir robot, Birinci ve İkinci yasalarla çelişmediği sürece varlığını korumak zorundadır.

Robotik El Kitabı

56. Baskı. M.S. 2158

Ben Robot - I, Robot
Isaac Asimov
Çeviren: Gönül Suveren
Altın Kitaplar Yayınevi
Ocak 1992 (1. basım)
224 sayfa

Klişelerle dolu Hollywood filmi ile hiç ilgisi olmayan Ben Robot; üç robot yasasıyla başlıyor. Kitaptaki kısa robot öyküleri, bir gazeteci ile robopsikolog Susan Calvin'in diyalogları arasına dağıtılmış. Susan Calvin, ABD Robot ve Makine Adamlar Şirketi'nin uzmanlarından biri, "pozitronik beyin" icadının patentini elinde tutan şirketin psikoloji konusunda tek yetkilisi ve robotları insanlardan daha çok seviyor, robot psikolojisini rahatlıkla anlayıp yönlendirebiliyor.

İlk hikaye, 2096 yılında üretilen ilk pozitronik robotla, Robbie'yle başlıyor. Robbie, küçük bir kızın dadısı olarak satılıyor; çocuk robotu çok sevse de, insan gibi gözüken robotlar toplumun çoğunluğunu korkutuyor. İnsanların robot korkusu, tüm robotların pozitronik beynine işlenen Üç Robot Yasası ile önlenmeye çalışılsa da, robotların ancak dünya dışında çalışmasına izin veriliyor. Uzay istasyonlarında, diğer gezegenlerde; özellikle insanlar için tehlikeli olan ortamlarda çalışan robotların hikayelerini okuyoruz.

Yapay zekanın, özellikle insansı bir biçime bürünürse ne kadar korkutucu olabileceği; hala tartışılan "robotların egemenliği" konusu Asimov'un güzel kurgusuyla anlatılıyor. Bu adamı ne kadar sevdiğimi daha önce de yazdığıma göre, Ben, Robot'u ve ardından Üç Robot Yasası'nı mutlaka okumanızı önermem tuhaf karşılanmayacaktır.