Isaac Asimov Açıklıyor

Isaac Asimov Açıklıyor - Please Explain
Isaac Asimov
Çeviren: Aykut Göker
Bilim ve Sanat Yayınları
Haziran 1984 (1. basım)
219 sayfa

Bir Harun Yahya olmasa da; gerek kapak tasarımı, gerek ismiyle hafiften bir dini yayın havasına sahip olan bu kitap, eminim birkaç yaşlı teyzeyi "bu adam bir islam bilgini" açıklamasına ikna edebilirdi. Orijinal adı "Please Explain" olan ve 1973'te yayımlanan Isaac Asimov Açıklıyor'un 1984 yılında Türkçe'ye çevrildiğini de göz önüne alırsak, kapağa takılmak yersiz. Kapağa takılan da aslında benim, biliyorum evet.

Kitapta 100 adet soru ve Asimov'un sevilen bir fen bilgisi öğretmeni tavrıyla yazdığı cevaplar var. Science Digest dergisinde yer alan "Lütfen Açıklar mısınız" isimli bölüm, 1965'ten itibaren dergide yer almış ve okurlardan gelen soruların uzmanlar tarafından cevaplanması amaçlanmış. Asimov'a birkaç soruyu cevaplaması için götürdükleri ilk tekliften kısa bir süre sonra ise bölümün adı "Isaac Asimov Açıklıyor" olarak değiştirilmiş. Asimov'un yetkin biliminsanı kimliğinin yanında, kendini başarılı biçimde sunmasının örneklerinden biri... (Çeşitli kitaplarının önsöz ya da açıklama kısımlarında hep aksini iddia etse bile!)

1973'e gelindiğinde, biriken yüz soruyu ve yanıt olarak yazdığı makaleleri toplayıp kitap haline getirmişler. Sorular okuyuculardan geldiği için konu seçimi ve dağılımı çok düzenli değil. Kitabı bir ayda bitirsem de, okumak keyifli; tabii Asimov'un açıkladığı şeylerin 1960-70'lerde bilinen gerçekleri içerdiğini ve o tarihten sonra bilimin son hızla ilerlediğini hatırlamak lazım.

Kitap "Bilimsel yöntem nedir?" sorusuyla başlıyor; matematik, astronomi, optik, oşinografi, bilimkurgu, kuramsal fizik, radyoloji, biyoloji, biyokimya, kuantum mekaniği.... derken "Yaşlanmamızın bir gereği var mıydı?" sorusuyla bitiyor. Özellikle bazı sorulardaki bilgiler artık geçerliliğini yitirmiş (ya da üzerlerine epey yeni bilgi eklenmiş) olsa da Asimov'un makalelerini okumak keyifli. Örneğin, "Polarize ışık nedir?" sorusu sayesinde (esas mesleğim olan) fotoğrafçılıkta kullandığımız polarize filtrenin nasıl işlediğini -ve aslında kutuplarla hiçbir ilgisi olmadığını- öğrendim. Konuyu benden daha az bilen insanlarla konuştuğuma emin olabilirsem, entropi hakkında ukalalık etme olanağına da sahibim artık!