Sonsuzluğun Sonu

* Bu kitabı (Goodreads'e göre) 2 Mayıs'ta bitirmişim. Kitap biter bitmez yazabilseydim harika olacaktı ama hemen o gün yazamadım, sonrasında yazmaya başladım ama bitirmeye zamanım olmadı çünkü bir Eskişehir'deydim, bir Samsun'da, sonra yine Eskişehir'de... derken hastalandım, bir hafta boyunca doktora gitmemekte direndim (aman soğuk algınlığı işte, geçer...) (geçmedi.) Doktora gittim, sonra da yeni mezun doktor kuzenime "acaba aile hekimim beni öldürmek istiyor olabilir mi?" diye mesaj attım. Çünkü doktor bana bir torba dolusu ilaç yazdı. (Bunu günde üç kere yut, bunu günde iki kere iç, bunu sabah al, bunu akşam, şu aç karnına, ötekisi tok, onu beş gün kullan sonra bırak, bu kutu bitecek.)

Şu anda eczane vitrini gibi gözüken bir masam, Monica Geller'ı kıskandıracak bir "hangi ilacı ne zaman içeceğim" çizelgem ve her ilaç saatimde bas bas bağıran alarmlarım var. Bütün bunların toplamı olarak da üzerimde inanılmaz bir bezginlik, tembellik var. Hâlâ soğuk algınlığı olduğunu iddia ettiğim hastalığımdan mı, yoksa sürekli yenilerini içtiğim ilaçlardan mı kaynaklanıyor bilmiyorum ama kafamı toparlayıp bir şeyler yazmak, hatta okumak çok zor geliyor bu aralar.

Bu uzun açıklamayı yaptım, çünkü kendimi bloga karşı sorumlu hissediyorum. Yazıya zaten başlamıştım, kaldığım yerden tamamlamaya çalışacağım. Olduğu kadar.

Sonsuzluğun Sonu - The End of Eternity
Isaac Asimov
Çevirenler: Yosun Erdemli, Alperen Keleş
MonoKL Yayınları
Aralık 2015 (1. basım)
239 sayfa
 
Isaac Asimov zaman yolculuğu kavramını almış, bütün paradoksları ile beraber evire çevire işleyip muazzam bir roman üretmiş. Kitabın ardındaki fikre ayrı hayran oldum, Vakıf'a bağlanmasına ayrı hayran oldum, her paradoksun, her sorunun kusursuzca yerli yerine oturmasına hayran oldum. Arkadaşlar, ben bu kitaba hayran oldum. Hiç belli olmuyor, değil mi?

Fotoğrafta görüldüğü gibi Sonsuzluğun Sonu'nun üç ayrı yayınevinden üç ayrı baskısı var. Cep Kitapları, Alperen Keleş çevirisi ile ilk kez 1984'te yayımlamış, 1988 ve 1997'de iki baskı daha yapmış. Altın Kitaplar ise, Gönül Suveren çevirisi ve "Evrenin Çanları" adı ile, 1985'te basmış kitabı. Evrenin hangi çanları? Ben de hiç bilemedim. Son olarak, MonoKL kitabı aldı, Alperen Keleş çevirisini çok sevdiğimiz Yosun Erdemli'ye emanet etti ve geçtiğimiz Aralık ayında bizimle buluşturdu. (Buluşturdu falan deyince çok magazin ağzı oldu sanki, öhm.. Neyse.) Sonsuzluğun Sonu'nun eski basımları kitaplığımda bekliyordu, alıp sıraya koymuşum, okumamışım. En yeni baskıyı okumuş oldum, çok güzel oldu. Bir de çeviri karşılaştırması yapmak var aklımda, diğer baskılara da epeyce göz atmış olacağım.

Efendim, Sonsuzluğun Sonu, çoğunlukla uzak gelecekte geçiyor. (Zaman yolculuğu varsa nasıl uzak gelecek o demeyin, bir dakika.) 24. yüzyılda "zamansal alan" keşfedilmiş, bu keşiften üç yüzyıl sonra da Sonsuzluk kurulmuş. Bundan öncesi İlkel zamanlar olarak adlandırılıyor, biz hep ilkel insanlarız (ühü!) ve bizim zamanımızda kurulu "zaman kazanları" olmadığı için buraya gelen giden yok.

Zamanın dışında (Sonsuzluk'ta) yaşayan ve zamanlararası çalışan, zamanda düzenlemeler yapan "Sonsuzlar" var. Sonsuzlar, görünürde çeşitli yüzyıllar arasındaki ticaret ilişkilerini düzenliyorlar fakat bunun ardında çok daha fazla çalışma gerektiren, çok önemli bir görevleri var. Zamanın ilerleyişini gözleyip gerekli yerlerde minik düzenlemeler yapıyorlar ve böylece savaşlar önleniyor, bir bomba patlamıyor, büyüyüp diktatör olacak bir çocuk hiç doğmuyor. Bu düzenlemeler, istenenin dışında etkiler de doğurduğu için dikkatle seçilmeleri ve en az yan etkiye neden olacak şekilde uygulanmaları gerekiyor. Bunlar, bir politikacının bulunması gereken toplantıya yarım saat gecikmesini sağlamak, bir kutunun bulunduğu yeri değiştirmek gibi minik değişiklikler. Bu değişiklikleri hesaplamak için onlarca insan çalışıyor ama son karar ve uygulama yetkisi Teknisyenlere ait. Zavallı Teknisyenler, işlerinin sorumluluğu birçok seviyeden birçok insana dağılmış olsa da, son darbeyi gerçekleştirdikleri için Sonsuzluk'un günah keçileri, saygı duyulan ama uzak durulan adamları halindeler.

Esas karakterimiz Andrew Harlan da bir teknisyen, üstelik Sonsuzluk'un en üst rütbelilerinden biri olan Kıdemli Bilgisayar Twissell'in özel Teknisyeni. İlkel tarih konusunda çok meraklı, bulabildiği bütün kaynakları okumuş, kendine ait bir ilkel kütüphane koleksiyonuna sahip; tuhaf bir adam. 95. Yüzyılda doğan Harlan, 15 yaşındayken Çırak olarak Sonsuzluk'a alınmış ve doğduğu yüzyılı bir daha hiç görmemiş.

Sonsuzlar, herhangi bir yüzyıla özel olarak bağlılık göstermemek üzere, özenle eğitiliyorlar. Böylece, zamanda değişiklik yapmaları gerektiğinde kişisel duygulardan kaynaklanan hatalar yapmıyorlar. Sonsuzluk'ta hiç kadın da yok. Sonsuzlar bir kadınla ilişki kurmak üzere yazılı izin alabiliyorlar ama bulundukları yerde herhangi bir rütbede çalışan bir tek kadın bile yok. Çünkü (diye açıklıyor Asimov) kadınlar kendi yüzyıllarından Sonsuzluk'a alındıklarında ortaya çıkan yan etkiler, herhangi bir erkeğin alınmasının yarattığından çok daha fazlaymış. (Yerseniz.) Elbette, bu kadınsız Sonsuzluk, romanın ilerleyişi içinde çok önemli bir yere bağlanıyor.

Harlan, hiç anlaşamadığı ve sevmediği Bilgisayar Finge'in bölümünde bir kadınla karşılaşıyor, üstelik fazlasıyla güzel bir kadın. Noÿs adlı bu kadın, Finge'in sekreteri olarak tanıtılıyor; Harlan'a Noÿs'la birlikte onun yüzyılına gitmesi, kadının evinde bir süre yaşaması ve yüzyılı gözlemesi emrediliyor. Fazla detaya girmek istemiyorum, Harlan görevini gerçekleştiriyor ama Noÿs'a aşık oluyor, kadını alıp Sonsuzluk'ta saklamaya kalkışıyor. Bu sırada, yalnızca üst düzey çalışanların bildiği birtakım olaylar döndüğünü seziyor ve kurcalamaya başlıyor. Eh sonra tabii, olaylar olaylar...

Daha fazla anlatıp spoiler vermek istemiyorum. Yazının başında dediğim gibi, Asimov zaman yolculuğu ile öyle bir oynamış ki, bu kadar oynanır.

"Fakat Dünya Güneş'in etrafında, Güneş de Galaktik Merkezin etrafında döner ve doğal olarak Galaksi de hareket hâlindedir. Eğer Dünya üzerinde bir noktadan yola çıkıp, yüz yıl altzamana giderseniz, kendinizi boşlukta bulursunuz. Çünkü Dünya'nın o noktaya gelmesine daha yüz yıl vardır."

Romanı okumam epey uzun sürdü, buraya yazmam daha da uzun sürdü ama hep dış etkenler yüzünden. Sonsuzluğun Sonu (bence Asimov'un yazdığı her şey gibi) şahane bir roman. Biraz da kitabın olumsuz taraflarından bahsedeyim diyorum, fakat ya hiç olumsuzluk bulamamışım, ya hatırlamıyorum, ya da Asimov sevgim gözlerimi kör ediyor. "Ama kitap şu açıdan kötüydü," diyemiyorum. Bir de, edinmek için sahaf sahaf gezmeniz gerekmeyen bir Asimov kitabını yorumlamanın mutluluğu var içimde, gönül rahatlığıyla bulup, alıp okuyabilirsiniz. Keyifli okumalar!