Alıklar Birliği

Alıklar Birliği - A Confederacy of Dunces

John Kennedy Toole

Çeviren: Püren Özgören

Can Yayınları

1994
374 sayfa

Ön not: Alıklar Birliği'ni bitirmemin üzerinden neredeyse iki hafta geçti. Başladığım ama tamamlayamadığım yazıyı şimdi bitirmeye çalışıyorum. Olduğu kadar...

Bu kitabı ilk kez nerede gördüğümü hatırlamıyorum, Vikitap'ta bir arkadaşımın listesinde, belki Goodreads'te ya da Okuma Şenliği listelerinden birinde görmüş olabilirim ama bir şekilde "Alayım da okuyayım" listeme girdiğini hatırlıyorum. Söz konusu liste alabildiğine uzun olduğu için bazı kitaplar yıllarca sıra bekliyorlar, Alıklar Birliği de onlardan biri olacaktı ama evde zaten varmış. Kitabı ben almadım, eminim; zaten benim kitaplarımın arasında değildi, annemin ve babamın kitaplarının olduğu dolaplarda bambaşka bir şey ararken karşıma çıktı, ben de kitaplığıma transfer ettim. Fakat epeyce sıkıntılı ve mutsuz olduğum bir döneme denk geldiği için hakkını vererek okuyamadım. Hatta yazısını da doğru düzgün yazamayacakmışım gibi geliyor çünkü bir süre önce paylaştığım kötü haberden sonra aklımı toparlayıp hiçbir şey yapamaz oldum; yalnızca romanlarımı ve blogumu değil, derslerimi de epeyce ihmal ettim. Neyse ki anlayışlı hocalarım var ve yavaş yavaş toparlıyorum. Bu kitapla ilgili olarak da yazmayı unutacağım şeyler, eksik bilgiler, hatalar olursa beni idare edin; "hiç yoktan iyidir" diyerek yazıyorum.

"When a true genius appears in the world, you may know him by this sign, that the dunces are all in confederacy against him."
Dünyada gerçek bir dâhi varsa, bunu anlamak kolaydır, çünkü bütün alıklar ona karşı birlik oluştururlar. -Jonathan Swift

Alıklar Birliği, ismini bu cümleden alıyor. 1969 yılında intihar eden Toole'un romanı, annesinin çabaları sayesinde 1980 yılında yayımlanmış ve 1981'de Pulitzer kazanmış. Kitabın önsözünü yazan Walker Percy, baş karakteri "çılgın bir Oliver Hardy, şişman bir Don Kişot, aksi huylu bir Thomas Aquinas karışımı" olarak anlatıyor.

New Orleans'ın yoksul bölgelerinde geçen romanın baş karakteri Ignatius J. Reilly 30 yaşında; kocaman gövdesi, biri mavi biri sarı olan gözleri ve kafasından hiç çıkarmadığı yeşil avcı kasketi ile dikkatleri üzerine toplayan bir insan. İyi bir eğitim almış (ve bu uğurda annesinin bütün birikimini harcamış) sonra eve dönmüş ve büyük bir eser vermek için çalışmaya başlamış. Dinbilim ve geometrinin her şeyden önemli olduğuna inanıyor; çevresindeki insanların düşüncesizliği, ahlaksızlığı, aptallığı nedeniyle sürekli yakınıyor, modern insanları ve popüler kültürü aşağı görüyor. Ignatius'ı yer yer kendime benzettim fakat hiç sevilesi bir adam olmadığını düşündüğüm için, kendime benzetmekten rahatsız oldum. Bu tuhaf, aykırı, huysuz adam hakkındaki hislerim çok karışık.

Ignatius ve annesinin etrafında şekilleniyor roman. Bir polis memuru, yaşlı bir kadın, izbe bir barın sahibi, bir sosis üreticisi, hayatından bezmiş bir iş adamı ve karısı... Hiçbiri sevilesi karakterler değiller, hepsi mükemmel bir biçimde kusurlular. (Belki, Bayan Trixie hariç, ona bayıldım!) Anti-kahramanlarla dolu olan Alıklar Birliği, aldığı ödülün ve hakkında yazılanların çok isabetli olduğunu gösterdi bana. Çeviriyi de genel olarak sevdim ama New Orleans aksanının Türkçeye çevirildiği yerler biraz rahatsız etti. Mutlaka okunması gerektiğini düşündüğüm bu kitap hakkında çok fazla şey yazamadığım için üzgünüm ama yazmayı erteledikçe daha da zorlaştı ve ancak bu kadar olabildi.