2 Nisan 2013

Kaplan! Kaplan!


Kaplan! Kaplan! - Tiger! Tiger! / The Stars My Destination
Alfred Bester
Çeviren: Serap Şenkul Tezcan
Altıkırkbeş Yayın
Kasım 1996 (1. basım)
268 sayfa

Çok uzun zamandır hiçbir kitabı okurken bu kadar heyecanlandığımı hatırlamıyorum! Bunu söyleyerek başlamasam çatlardım. Kitabın sonuna geldiğimde (finale yaklaşık otuz sayfa kaldığında) kitabı kapattım, neler olacağını deli gibi merak ederken kitap bitmesin istedim. Sonraki neredeyse iki saati, kitabı açıp bir paragraf okuyup tekrar kapatarak geçirdim. Bu saçma sapan davranışım yeğenim Selin'in de dikkatini çekti ("Abla n'apıyorsun sen öyle ya?") ve sonuç olarak kitabı o kadar merak etti ki, şu an okuduğu Resimli Adam bitince bu kitabı da okumaya karar verdi.

Alfred Bester bol ödüllü bir bilim kurgu yazarı; bu benim okuduğum ilk kitabı oldu (bir de Asker Kaçağı'ndaki öyküsü var.) ve diğerleri de bu kadar iyidir umuduyla bulduğum bütün Bester kitaplarını toplayacağımı düşünüyorum. Bu kitabın baskı bilgilerine gelirsek, 6.45 tarafından 1996 yılında yayımlanmış ve bütün 6.45 sempatime rağmen özensiz bir baskı olduğunu söylemek zorundayım. Arka kapakta esas karakterin adının yanlış yazması ile başlayıp, birkaç dizgi hatası ile devam eden ve rahatsız eden ayrıntılar var. En fenası ise (bu yazıyı yazarken fark ettim) kitabın başında yazarın kısa biyografisi verilmiş, yazarın doğum tarihi var ama ölüm tarihi (kitabın basımından 9 yıl önce) yazılmamış. Belki (Selin'in dediği gibi) kalplerinde yaşıyordur, ondandır...

Kaplan! Kaplan! bir intikam hikayesi. Distopya değil, dünyanın sonu ya da kıyamet senaryosu değil, uzay savaşları değil; salt bir intikam hikayesinin ardında tüm insanlığın zaaflarını ve zayıflıklarını anlatıyor. Sıradan bir adamın öfke ve intikam arzusuna tutunarak hayatta kalmasını anlatıyor. Bester'in kurduğu gelecekte insanlar tüm güneş sistemine yayılmış; iç gezegenler ile dış gezegenler arasında politik gerilimler, savaş tehlikesi var. Buna rağmen uçuk bir gelecek tasviri yok romanda, gereksiz detaylara yer verilmemiş ve ben bunu çok sevdim. Roman, konuya katkısı olmayan betimlemelere hiç yer vermeden ilerliyor; dolayısıyla öyle bir akıp gidiyor ki, yeterince zamanım olsaydı bir oturuşta bitirirdim.

24. yüzyılda geçen roman; Jaunte adında bir biliminsanının laboratuvarında başlıyor, bir kazanın ardından gelişen olaylar insan zihninin bilinmeyenlerini ortaya çıkarıyor ve uzun bir süreç sonunda insanların yalnız zihin gücü ile bir noktadan diğerine ulaşması, ışınlanma sağlanıyor. Teknik, elbette araştırmacı Jaunte'nin adını alıyor ve "Jauntelemek" neredeyse standart bir seyahat biçimine dönüşüyor. Bu değişim, kaçınılmaz olarak toplumu etkiliyor; istenmeyen Jaunteleri engellemek için metotlar geliştiriliyor, kadınlar (ve namusları) kör odalarda korunur hale geliyor.

Jauntelemeyi, Harry Potter'ın "cisimlenme"si ile karşılaştırmadan edemedim ve Rowling bu kitabı okumuş muydu diye çok merak ettim. Kaplan! Kaplan!'da insanlar (aynen sürücü kursuna gider gibi) Jaunteleme kurslarına gidiyorlar; Rowling'in de cisimlenme eğitimi ve sınavı vardı. Hatta Hogwarts'a gelen cisimlenme hocası, tekniği şöyle özetliyordu: "Konum, kararlılık, kontrol." Bester ise "Konum, yükseklik, durum." diye özetliyor jauntelemeyi; elbette bir bilim kurgu kitabından açıklamasını beklediğimiz prensipleri var Jauntelemenin, ancak daha önce gördüğünüz yerlere Jaunteleyebiliyorsunuz, uzay boşluğunda Jaunteleyemiyorsunuz ve (yeteneğinize göre) bir seferde ancak belli bir mesafeyi aşabiliyorsunuz. Jauntelemenin yaygınlaşması ile, sosyal sınıflar bunu farklı kullanıyor; burjuvazi jauntelemekten uzak duruyor ve ne kadar eski/yavaş taşıma biçimleri kullanırlarsa o kadar değerli sayılıyorlar.

İşte esas olaylar böyle bir ortamda başlıyor, kaza yapmış bir uzay gemisi olan Göçebe'de hayatta kalan tek kişi olan Gully Foyle'un hayata tutunma mücadelesini izliyoruz. Geminin hava yalıtımı zarar görmeyen tek odasında aylarca yalnız başına yaşayan ve her saatini zorlukla geçiren Gully Foyle, yakından geçen bir uzay gemisini görünce kurtulacağını zanneder, gemi Foyle'un olduğu yere yaklaşırken ümitle bekler ama gemi bir manevrayla uzaklaşır. Geminin sadece ismini gören Foyle için bu gemiyi bulmak ve intikam almak arzusu yeni bir motivasyon kaynağıdır. İçinde bulunduğu enkazı uzaydaki amaçsız yörüngesinden koparıp herhangi bir gezegene yönlendirme çabasına girişir ama ancak bir asteroide ulaşabilir. Bu asteroidin üzerinde kendilerine Bilimsel İnsanlar diyen küçük bir topluluk vardır.

Bilimsel İnsanlar'dan özellikle bahsediyorum, çünkü bu bölümü okuduğumda aklıma hemen Yıldız Gemisi geldi. O kitapta olduğu gibi, Sargasso asteroidinde yaşayan insanlar da birkaç nesildir uygarlıktan kopmuşlar ve atalarından kalan bilim, kökeni belirsiz bir inanç biçimine dönüşmüş. Bilimsel İnsanlar, asteroitlerine gelen Gully Foyle'u tedavi ettikten sonra karşısına üç kadın çıkarıyorlar ve şöyle diyorlar: "Seç.  Bilimsel insanlar doğal ayırım uygular. Seçiminde bilimsel ol. Genetik ol."

Bilimsel İnsanlar'ın küçük asteroidinde ele geçirdiği kırık dökük bir gemiyle tekrar yola çıkan Foyle'u, bu sefer Mars'ın açıklarında bir yörüngede İç Gezegenler donanması bulur ve tedavi ederek Dünya'ya ulaşmasını sağlarlar. İşte bundan sonra, yaklaşık 230 sayfalık bir intikam, kovalama, kaçış ve olgunlaşma hikayesi var. Esas konuyu anlatan hiçbir detay vermek istemiyorum ki, okurken siz de benim gibi her sayfada şaşırın, heyecanla okuyun. Birçok karakter, birçok mekan içinde olabildiğince sıradan bir adamın av peşinde koşan bir kaplana dönüşmesini, intikam arzusunun yönlendirmesiyle güdülenerek neler yapabileceğini anlatan roman o kadar sürükleyici ki, iki gün önce bitirdiğim halde (pek sık başıma gelmeyen bir şey bu) kitabın etkisini atamadım üzerimden.
"Topluma emretmemelisiniz, öğretmelisiniz."
"Hayat bir hilkat garibesidir. Onun umudu ve zaferi budur."
Google'da kitaba bakarken çok beğendiğim iki ayrı kapak tasarımını da paylaşmak istiyorum:

19 yorum:

  1. Kitap çok ilgimi çekti. Sizin bu güzel yorumlarınız benim bilim kurgu romanlarına merakımı artırıyor. İlk kitap siparişimde bu romanı alacağım.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ne mutlu bana =)
      Bilim kurguya başlamak için güzel bir kitap olabilir bu, okursanız değerlendirmenizi merakla bekliyorum.

      Sil
    2. Bilim kurguya sayenizde başlayacağım, inşallah.

      Sil
  2. Güzel bir yorum olmuş, benim için bilimkurgu edebiyatının zirvesi olan bu muhteşem eseri bir kez daha hatırlatıp okurları ona yaklaştırdığınız için teşekkürler.

    periyodik neşriyat (Bülent Özgün)

    YanıtlaSil
  3. Sahiden öyle bir anlatmışsınız ki bir bilim-kurgu amatörü (?) olarak üst sıralardan yerleştirdim okunacaklar listeme, teşekkürler!

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok mutllu oldum o zaman, keyifli okumalar diliyorum =)

      Sil
  4. Sevgili Settie, bugün okuokuya siparişim vardı. Özellikle bu kitabı istedim ama maalesef bu kitabın artık yayınlanmadığını söylediler. Ben okuokudan telefonla sipariş veriyorum. Bana "ancak bu kitabı sahaflarda bulabilirsiniz" dediler. Siz nereden aldınız? Bulabileceğim bir yer bana söyleyebilir misiz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İnanın şu anda hatırlamıyorum, ama bir arkadaşım birkaç gün önce aldı, ona sorup tekrar yazarım. Bir de, belki nadirkitap'a bakabilirsiniz.

      Sil
    2. D&R'dan almış, siteye şu anda ulaşamıyorum ama hâlâ vardır sanırım.

      Sil
    3. Ben de dün değil evvelki gün D&R'dan sipariş verdim, hem de bahar kampanyası kapsamında ciddi bir indirimle. D&R veya Altıkırkbeş Settie'ye prim ödese yeridir; "'Kaplan! Kaplan!' kitabında şok satış artışı!" diye =) Okuduktan sonra yeniden konuşmak dileğiyle diyelim...

      Sil
    4. "Hayırdır inşallah?" diyor olabilirler belki =)

      Sil
    5. Çok güzel o vakit. Ben de D&R dan alırım. Oradan bugüne kadar siparişle kitap almadık. Genelde kampanyası olursa D&R dan kitap alıyoruz. Tek kitap için sipariş vermem olmasa mağazasından alırım.
      Her ikinize de teşekkür ederim.

      Tankut, çok haklısın =) Settie'nin prim alması artık hakkıdır. =)
      "Kaplan! Kaplan!" nasıl bir anda satış rekorları kırmaya başladı? diye onlarda şaşırmış olmalılar. =)

      Sil
  5. Kitabı beğenmene sevindim =) Bendeki Kaplan!Kaplan! a başlayamadım henüz..

    p.s. keşke kitabın üzerine bir iki birşeyler karalasaydım.. üzüldüm şimdi =)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ahaha doğru ya! (Ben onu not alıyorum ama, ofiste olunca kontrol edemedim; lütfen kusuruma bakma.)

      Tekrar tekrar teşekkürler, okumasaydım çok şey kaybedeceğim bir kitap bu =)

      Sil
    2. 2014e hazırlıklıyım ;)Unutturmam :p =)

      Sil
  6. Ben de okumak istiyoruuum ama orijinalinden okusam daha iyi olacak sanki.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kesinlikle okumalısın, orijinalinden okumak da daha iyi olacaktır eminim =)

      Sil
  7. Bilim kurgu ile ilgilnen herkesin mutlaka okuması greken bir kitap.

    YanıtlaSil